-Шударга ёсыг хамгаалж, газар шороогоо хамгаална гэж дуугардаг дуучин залуу нам сонгож тэр тусмаа “Авлигын загалмайлсан эцэг” гэж нэрлэгдсэн хүний..........
.............г сонгож очсонд олон хүн гайхаж байгаа байх. Та яагаад энэ сонголтыг хийх болсон юм бэ?
-Би саяхан хөдөө явж байсан юм. Газар шороогоо хамгаалаад явж байлаа. Явж байгаад гурван гэрээр орсон. Зам асуух гэж очсон юм л даа. Эхний гэрт очиход дотор нь баахан хүмүүс найрлаад инээлдэж байсан. Найрлаж байгаа хүмүүс надад мэдээж зам зааж өгөхгүй. Тэгээд дараагийн гэрт очлоо. Тэр гэрт баахан хүн хэрэлдэж байсан. Хэрүүл хийж байгаа хүмүүс намайг зодно гэж айлаа. Гурав дахь гэрийнхэн мэдээж зам зааж өгнө гээд очсон чинь тэнд байсан хүмүүс бүгд уйлалдаж байсан. Уйлсныг бүү асуу, инээснийг асуу гэсэн өвөг дээдсийн сайхан үг санаанд орсон. Тэр айлын хаалгыг татаж ороод уйлж байгаа шалтгааныг нь сонсоход тэд газар шороогоо хамгаалаад уйлж байна гэсэн. Тэр хүмүүс надад зам зааж өгсөн. Би ч тэр гэрт үлдэхээр шийдсэн. Тэр айлд бүл нэмж газар шороогоо хамгаалах хүү нь болох гэж шийдсэн. Миний хэлээд байгаа гурван айлын гурав дахь нь МАХН байсан.
-Н.Энхбаяр даргын баривчилгааны үйл явц, өлсгөлөн зарласан зэрэг асуудалд ямар дүгнэлт өгч байв?
-Надтай Монголын ард түмэн бүгд санал нэг байгаа байх. Өнөөдрийн Монгол орон зарагдаад, үрэгдээд Монголын газар шороогоор тоглож, харлуулж байгаа шиг Ерөнхийлөгч байсан, цаашлаад иргэн хүн рүүгээ дайрч давшилж эхэлсэн байна. Цэвдэг, хар сэтгэл хүн бүхнийг идэж эхэллээ. Хүнийг шар махтай нь хатаана гэж ямар зүйл байдгийг бид сая харлаа. Нэг үе тэр хүний шийдвэрийг дагаж, хөлийн улыг нь долоочих шахаж байсан нөхөрлөл хаачсан юм. Монгол хүний нинжин сэтгэл хаачив. Хүн гэдэг утгаараа ч тэр хүн чанараараа энэ асуудалд би дүгнэлт өгч байна. Монголын эрх баригчид тэр хүнийг туйлдуулсан. Монголын зарагдаж, үрэгдсэн газар шороо шиг ойлгож тэр хүнийг өмөөрсөн. Тийм ч учраас би чадаж яваа хүнийг хорлож, хүний зовлонгоор тоглоом хийж суугаа, эх орны минь газар шороог уйлуулж, ард түмнийг минь өлсгөсөн хүмүүсийн “бөгсийг нь долоож” далдаганаж явахгүй. Би ядарч бас дээрэлхүүлж, хүн чанарын хувьд нүцгэн үнэнтэйгээ цөхөрч, адлуулж яваа хүнийг дэмжинэ. Би хатуу үнэний талд зогсч, тийм хүмүүстэй хамтарна. Өөрийн бодол өөртөө зөв гэдэг учраас өөрийнхөө энэ үзэл бодол, итгэл үнэмшлээр явж байна.
-Та хэзээ нэг өдөр дэмий л энэ сонголтыг хийлээ гэж харамсах болов уу. МАХН-ыг сонгосондоо харамсахгүй байж чадах уу?
-Би хаана ч байсан тэнд байгаа худал бүхний төлөө дуугарсаар байх болно. Надад эргэлзээ төрдөггүй. Би зөвхөн үнэнийг сонгодог. Үнэн гэж мэдсэн байж эргэлзээд явахыг хүсдэггүй. Миний байгаа газар болгон үнэн байх болно. Шантрах, эргэлзэх зүйл гарахгүй байх.
-Та Н.Энхбаяр даргыг өлсгөлөн зарлаж, цагдан хоригдож байхад үед яагаад сонголтоо хийгээд МАХН-д очоогүй юм бэ. Хоригдсон бол өөр сонголт хийх байсан уу. Ер нь хэзээнээс МАХН-д элсэх шийдвэрээ гаргав?
-Н.Энхбаяр даргыг баригдсаны дараа надад маш олон ахмад настан, ээжүүд хандсан. “С.Жавхлан миний хүү дуугараач ээ. Ю.Цэдэнбал гээд том удирдагчийг харь гүрэнд аваачиж гэрийн хорионд хийж байсан. Одоо энэ хүнийг бас тэр замаар оруулах гэж байна” гээд даралт нь ихсээд уйлаад ирж байсан. Би Н.Энхбаяр Ерөнхийлөгч асныг Төв аймгийн Цагдан хорих төвд хоригдож байхад нь буюу дөрөвдүгээр сарын 30-ны өдөр аяга халуун цай, халуун хоол дөхүүлээд өгчихөж болох уу гэсэн санал хүсэлт тавьсан. Энэ зүгээр л нинжин сэтгэл байсан. Гэтэл таны ирүүлсэн хүсэлттэй танилцлаа. Хүсэлтэд дурьдсан асуудлыг хүлээн авахаас татгалзсан болохыг танд мэдэгдье гэсэн. Маш хүйтэн, зэврүүн хариулт ирүүлсэн. Үнэхээр зэврүүн төр Монголд тогтчихсон юм байна. Би чадаж явааг нь дагаж яваагүй. Би чадуулж байгааг нь дагуулдаг чадалтай аавын хүү. Тиймдээ ч би өдий зэрэгтэй явж байна. Шийдвэрийг маш цочир, саяхан гаргасан.
-Урлагийн хүмүүс тэр болгон улс төрд ороод байдаггүй. Нэг талаараа та зоригтой алхам хийлээ. Хүмүүс нэр дэвшихдээ би улс төрд ороод тэр зүйлийг нь тэгж өөрчилнө гэх зэргээр амлалт өгч ордог. Та ямар нэг амлалт өгч чадах уу. Бас эмээж байна уу?
-Хийвэл бүү ай. Айвал бүү хий гэдэг юм. Айсан мөртлөө хийгээд байхад хийж байгаа мөртлөө айх шаардлага надад алга. Хоёрдугаарт улстөрч гэж тусгай ангилал зааг байх ёсгүй. Монголын нийгэм, цаг үе биднээс юу шаардаж байгааг мэдрэх ёстой. 2.7 сая мянган хүн дотроос хэдхэн улстөрч, эдийн засагчийг биш бүх хүнийг эх орон дуудаж байна. Нэг ёсондоо эх орончдыг хүлээж, хүсч байна. Би эх орондоо хайртай, халуун зүрхтэй. Би Монголын хүү. Үүнд урлаг, спорт гээд бүх хүмүүс хамаарна. Нарантуул дээр 15 жил гутал оёсон Батаа, Дэнжийн мянгын зах дээр дээл оёдог Дулмаа, нэг байгууллагын цэвэрлэгч насаараа хийсэн Туяа ер нь хэн ч байсан бидний амьдрал хамааралтай. Би эх орныхоо дуудлагыг сонссон. Харин та нар эх орныхоо дуудлагыг сонссон уу гэж асуумаар байна. Зангиагаа засаад, гутлаа өмсөөд шүүх дуудвал гараад ир гэсэн. Шүүх дуудвал тэгээд очиж болдог юм байна. Харин эх орон дуудвал яах юм бэ. Худлаа ярихаа болиод Монголын газар шороог худалдаж идэхээ зогсоогоод над шиг эх орноо хамгаалж байсан цэрэг хувцсаа өмсөөд түмэн олныхоо дунд гараад ир гэж бэртэгчингүүдэд хэлмээр байна.
-Ганцаараа улс төрд ороод олонхийн эсрэг юу ч хийж чадахгүй шүү дээ. Гэхдээ ганцаараа ч гэсэн зүтгээд Монгол Улсын хөгжилд нэг ч гэсэн том үйл бүтээж чадах уу?
-Бид Монголын газар шороон дээр байгаа. Монголчууд хөгжинө гэж тооцоолохдоо юуг сууриа болгох вэ гэдгийг эхлээд бодох ёстой. АНУ-аар сууриа хийх үү. Үгүй. Монголын бүх язгуур зүйлс нь хөгжлийн суурь байх болно. Бид өвөг дээдсийнхээ чиглүүлсэн замаар хөгжиж ирсэн учраас Монголын эрх ашиг язгуур ухаан, Монгол хүний өр нинжин сэтгэл дээр тулгуурлан Монголын хөгжил цаашаа явна. Би үүнийг тунхаглана.
-Та МАХН-аас Увс аймагт нэр дэвшинэ. Ц.Нямдорж, Ч.Хүрэлбаатар зэрэг олон жил сонгогдсон нэг ёсондоо “дархлагдсан” улстөрчид байдаг аймаг. Энэ хүмүүстэй өрсөлдөнө гэдэг амаргүй даваа биз дээ. Танд увсчууд итгэл хүлээлгэх болов уу?
-Над руу маш олон хүн ярьсан. Чиний хэлээд байгаа бүх асуудлаар надтай санал бодлоо хуваалцсан. Нэг өвөө над руу яриад “Жавхлан миний хүү наад МАХН гэдэг Бал даргын нам цэвэрлэгдээд, шинэхэн болоод эх орончдыг хүлээж байгаа юм шүү” гэж зөвлөж байсан. Би шийдвэртээ сэтгэл хангалуун байна. Харж л байя. Үйл явдал цаашаа яаж үргэлжлэх вэ гэдгийг харж байж тухайн цаг үедээ хэлнэ.
-Эхчүүдэд сая төгрөг өгч ээлжит сонгуулийн сурталчилгааг хийсэн гэж таныг харддаг. Цаад нарийн шалтгаан нь энэ байсан юм уу?
-Худлаа хэлээд өгч чадахгүй байгаа мөнгийг нь өгүүлэхийн тулд хийсэн. Нөгөө талаас урьд урьдын тоглолтынхоо үеэр ч гэсэн үргэлж хүмүүст хандив өгдөг байсан. Энэ уламжлал болсон асуудал. 2007 онд “Ээжийн чанасан цай” тоглолтоос хоёр, гурван хүүхдийн зүрхний хагалгааны мөнгийг төлж, зүрхний хавхалга солих мэс засалд оруулж байсан. Дараа нь “Түмний минь дуртай дуунууд” тоглолтын орлогоосоо хамгийн зөв зүйтэй, хүмүүсийн оюунд нэмэр болох таван номыг ивээн тэтгэнэ гэж Монгол орон даяар уралдаан зарласан. Тэр таван ном одоо бестселлер болоод явж байна. Мартын 8-наар тоглосон “Галаа манасан бүсгүй” тоглолтын орлогоос ээжүүдэд өгсөн. Би зөвхөн өөрийнхөө дэвших гэж байгаа тойрогт мөнгө тараагаагүй. Би Монгол орон даяар тэр мөнгийг тараасан. Би Ерөнхийлөгчийн сонгуульд дэвшээгүй биз дээ. Тоглолт бүрээсээ хандив өгдөг ажлаа л хийсэн. Төр өгч чадаагүй мөнгийг Жавхлан өгье гэж шийдээд олон хүүхэдтэй зовж, зүдэрч байгаа ээжүүдэд өгсөн. Долдугаар сарын 1-нд хүүхдээ алдсан ээжид өгсөн. Хүүхэд нь эрх баригчдын балгаар үхээгүй бол миний өгсөн өчүүхэн бэлгээс ч ихийг ээждээ өгөх байсан. Энэ миний нинжин сэтгэл. Монгол хүнээс гардаг сэтгэл. Би энэ зүйлийг яагаад хийсэн юм бэ гэхээр ах нь дүү рүүгээ битгий буу шагайгаасай гэж хүссэн. Энэ цагаас хойш ийм муухай хар өдрийг дахиж үзэхгүй байгаасай. Бид сургамж авах ёстой. Тэртэй, тэргүй энэ бүхнийг хийсэн сэтгэлдээ балагтай хүмүүс сэтгэлээрээ яллагдаад, сэтгэлийн шоронд хэдийнэ явчихсан.
-Бүх аймгуудаар явж гал манаж, дээл өмсч, үсээ ургуулж байсан үйлдлийг тань Монголын ард түмэн янз янзаар хүлээж авсан. Нэг талаасаа таныг тэнэг гэж хэлдэг. Нөгөө талаар бахархаж, омогшиж байсан. 76 баагийд дээл өмсгөх С.Жавхлан өнөөдөр яагаад хувцсаа сольчихсон явж байна вэ. 76 баагийдаа дээл өмсгөөд, цэрэг хувцас өмсгөлж чадах нь уу?
-Миний өмссөн хувцас монголчуудын харийн дайсан хүрээд ирэхэд өмсдөг байсан эр цэргийн хувцас. Бид харийн дайсан биш дотоодын, Монголоо алдсан эрх баригчдаас эх орноо цэвэрлэх тэмцэлд дуудагдаж байна. Намайг эх орон минь дуудсан учраас би энэ хувцсыг өмссөн юм. Би адлуулж, муу хэлүүлэлгүй ганцхан алд биеэ хоохойлоод явсан бол чадах л байсан. Тэгж муугаар хэлүүлж явсны үр дүн нь өнөөдөр таньд ярилцлага өгөөд сууж байгаа шалтгаан болсон болов уу. Ямар ч эрсдлийг сөрж, шантрахгүй явах үлгэр жишээг харуулна гэж боддог. Үр дүнг нь өөрөө харсан. Намайг үргэлж гоочилдог. Гудамжинд Монголын газар шороон дээр, дээлээ өмсөөд зогсч байхад “Иш зайлуул энэ солиорчихсон юм гэнэ лээ” гэж ярьж байсан хоёр эмэгтэйн яриа миний чихэнд сонсогдож байсан. Би шантрахгүй. 76 баагийг Төрийн дууллаа ядаж зөв аялдаг болгочих байх. Мөн Монголын төлөө гэж ярьчихаад гадны хувцсаар гоёж гадны хүмүүсийн “бөгс долоож” амьдарч, гадны соёлыг Монголд тулгаж амьдарч чадахгүй. Би хэнээс ч, юу ч гуйгаагүй, хулгайлаагүй. Би өөрийн бодол өөртөө зөв гэж явж байгаа хүн. Асар олон зүйлийг ухааруулж, сэнхрүүлэх сэтгэлтэй явж байна.
-Бөхмөрөн сум руу явж газар нутгаа хамгаалан тэмцэж байгаа иргэдтэй нэгдсэн гэж дуулсан. Ямар үр дүн гарав?
-Ц.Нямдорж, Б.Чойжилсүрэн нарт хүсэлт хүргэсэн. Ичсэн хүн хүн ална гэдэг шиг юу ч хэлж чадахгүй байна. Найр наадам болохоор усны шувуу шиг хүрээд ирдэг. Зовлон зүдгүүр болоход амандаа ус балгасан юм шиг чимээгүй болдог хүмүүс. Энэ хүмүүсийн цаг дууссан. Энэ цагийг дуусгах хэрэгтэй. Тэмцлийн үр дүн гарсан. Нэг уурхайг нь лацадсан. Нөгөө хоёрыг нь хаачихсан байгаа. Хэрвээ энэ сонгуулиар эх орончид гарч чадахгүй бол тэр уурхайнууд дахиад нээгдэнэ. Би үүнд хаалт тавина. Миний нэр дэвшинэ гэсэн нь ч үүнтэй холбоотой. Би газар шороогоо хамгаална.
-“Донж” хэмээх Б.Төгөлдөр та хоёрыг сүүлийн жилүүдэд салгаж ярьж байсан удаагүй. Харин энэ хүн ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлсэн нь олон хүнд нэгийг бодогдуулсан болов уу. Багш нь нас барсан учраас Жавхлан улс төрд гарч ирэхгүй гэж хэлдэг. Та багшийнхаа талаар дурсахгүй юу?
-Б.Төгөлдөр гэж хүн Монголд мэнд асуухгүйгээр эхэлдэг, дуусч байгаа нь мэдэгдэхгүй өндөрлөдөг нэвтрүүлгийг хийж байсан. Нийгмийн болохгүй байгаа зүйлийг маш хурц шүүмжилдэг, өөр өнцгөөс нийгмийг олж хардаг хүн байсан. Миний ахыг чинь хүмүүс амьд сэрүүн байхад нь үргэлж этгээд, гажаар дууддаг байсан. Бид эх орондоо үнэн зөв дуу хоолой болсон хүмүүсийг үргэлж тэгж хэлдэг. Олон жишээ байна. О.Дашбалбар, Р.Чойном гэсэн хүмүүсийн нэгэн адил ах маань үхсэн хойноо магтуулж байна. Би үүнд харамсдаг. Бидний дундаас зөв зүйлийн төлөө дуугарсан нэг нь явсаар байх уу, бид нэг удаа ч гэсэн урам өгөлгүйгээр явуулсаар байх уу гэдгийг залуучуудаас асуумаар байдаг. С.Жавхлан ахынхаа хэлж, хийж байсан тэр зүйлийг нь үргэлжлүүлээд явж байна. Намайг муулдаг. Гэхдээ амьддаа бие биенээ хайрлах юмсан гэж боддог. Б.Төгөлдөр амьдарсаар байгаа. Та нарын дунд ч амьдарна. Миний сэтгэл зүрхэнд ч Б.Төгөлдөр гэж хүний орон зай үргэлж байна. Б.Төгөлдөрийн үргэлжлэл С.Жавхлан байх болно.
-Та улс төрд ороод урлагаа орхих уу?
-Хүн өөрийнхөө нэрэнд олон чимэг зүүлт нэмэх гэж хүсдэг. Дуулдаг Жавхлан, гавъяат, эгэл баатар, эх оронч, хүн сэтгэлтэй, хүн чанартай Жавхлан гэх мэтээр олон зүйлээр өөрийгөө чимэх гэж явдаг. Энэ бүхэн салан баавгай шиг гээгдэхгүй. Миний унаган авьяас, Оюутолгой, Тавантолгой хаашаа ч алга болохгүй. Тэр Тавантолгойг урж тасдаад алга хийгээд зарж болох ч С.Жавхлангийн Оюутолгой үргэлж амьдарч байна. Үргэлж олборлолтоо хийнэ. Би урлагаа орхихгүй.
-Бид хоёрын ярилцлагын онцлог бол Монгол Улсын хөгжлийн талаар ярих ёстой. Та Монгол Улсын хөгжил ямар замаар явж байна гэж ойлгодог вэ?
-Сүүлийн 100 жилийг дүгнээд үзэх хэрэгтэй. Монголчууд хувьсгал гэж явсан. Тэр нь хоцроод дараа нь социализм, коммунизм гэж явсан. 1990 оноос эхлэн ардчилал гэж явлаа. Гэхдээ одоо энэ бүхэн ард хоцорсон. Монголд одоо “харийнчлал” ноёлж байна. Би хувьсгал, ардчилал аль алийг нь уриалахгүй. Би зөвхөн Монголчлолыг уриалан дуудаж байна. Монголд Монголчлол хэрэгтэй байна. Бүх зүйлээрээ бид монголчлогдох ёстой. Дэлхийд гайхууллаа гэж ярьдаг. Гэхдээ эхлээд Монголоо засах ёстой. Хоёрдугаарт дэлхийг Монголд тулган хүлээлгэх хэрэггүй. АНУ-д сургууль төгсч ирчихээд Монголыг Америк болгоно гэж ярих юм. “Монголчлолын эрин үе” эхэлж байна монголчуудаа. Эх орон чинь та бүхнийг дуудаж байна. Эх орныхоо дуудлагыг сонс гэж хэлмээр байна.
Б.Өнөртогтох
0 сэтгэгдэл:
Post a Comment